Το μονύδριο του Αγίου Νικολάου, το οποίο βρίσκεται σε κοντινή με το βράχο της Αϊάς απόσταση και νοτιοδυτικά του Καστρακίου, ιδρύθηκε κατά τα μέσα του 14ου αιώνα μ.χ και η αρχική του ονομασία ήτανε Κοφινάς. Ήδη στο βιβλίο “Χρονικό των Μετεώρων”, το οποίο γράφτηκε το 1529 μ.χ, υπάρχει ειδική αναφορά για τους αμπελώνες του Αγίου Νικολάου του Κοφινά. Στις αρχές του 17ου αι. μ.χ η μονή αναφερότανε ως κελί που άνηκε στο Μεγάλο Μετέωρο, ενώ από τα μέσα του 19ου αι. μ.χ αρχίζει η αναφορά του ως μονή του Αγίου Νικολάου Μπάντοβα. Η ετυμολογία της ονομασίας του είναι άγνωστη και προήλθε προφανώς από το επίθετο κάποιου ηγουμένου, ονομασία η οποία χαρακτήρισε και το βράχο όπου φιλοξενείται η μονή.

​

Ανεβαίνοντας στη πολυδαίδαλη σπηλιά που βρίσκεται η μονή στον πέμπτο όροφο συναντούμε το ναό του Αγίου Νικολάου του θαυματουργού. Με επιγραφή που υπάρχει μέσα στη μονή ενημερωνόμαστε πως το 1876 μ.χ έγινε σημαντική ανακαίνιση αλλά και για την κτητορική δραστηριότητα της μοναχής Ευγενίας, πρώτης γνωστής μοναχής των Μετεώρων και ανακαινίστριας στην ιερά μονή Αγίου Νικολάου Μπάντοβα. Από το 1994 και υπό την αιγίδα του σεβασμιωτάτου μητροπολίτη πρώην Σταγών και Μετεώρων κ.Σεραφείμ ο Άγιος Νικόλαος είναι μετόχι της Ιεράς μονής Αγίας Τριάδος και από τότε αρχίζει το καινούριο βιβλίο της ιστορίας της πάλαι ποτέ φημισμένης μονής των Κοφινιών. Η σημερινή αναστήλωση του μοναστηριού ξεκίνησε τα έτη 1997-99 μ.χ και έγινε η ολοκληρωτική ανάκτηση και διαμόρφωση του ιερού σπηλαίου του Αγίου Νικολάου Μπάντοβα υπό του καθηγουμένου της μονής Αγίας Τριάδος πατέρα Χρυσοστόμου Τέτσιου και της συνοδείας του, με συνδρομή του Υπουργείου Πολιτισμού και χορηγίες πιστών. Ο Καλαμπακιώτης εργολάβος και καλλιτέχνης Δημήτρης Τσανατέλης ανέλαβε την ανάπλαση και διαμόρφωση των σπηλαίων σε εξαώροφο ασκητήριο ενώ το λιτό τέμπλο το οποίο διαθέτει η μονή είναι έργο φιλοτεχνημένο από τον Καλαμπακιώτη Νικόλαο Κύργια. Επίσης μπορούμε να βρούμε κειμήλια ανεκτίμητης θρησκευτικής και πολιτιστικής αξίας όπως ασημένια καντήλια, άγια σκεύη και δώρα Κυπρίων προσκυνητών. Στο ιερό βήμα του λαξευτού ναΐσκου σώζονται παλαιές τοιχογραφίες του 18ου και 19ου αι μ.χ οι οποίες κατά τα έτη 1881 μ.χ και 1882 μ.χ ανακαινίστηκαν.

​

Το ασκητήριο είναι διαμορφωμένο όπως αναφέραμε προηγουμένως σε έξι επίπεδα.Στο ισόγειο επίπεδο βρίσκεται η είσοδος, στο δεύτερο το προσκυνητάρι για τα κεριά, στο τρίτο δύο κελιά με τον εξώστη και τον αερομεταφορέα, στο τέταρτο επίπεδο ο εξώστης και οι βοηθητικοί χώροι. Στο πέμπτο επίπεδο ο ευρύτατος εξώστης και ο ναΐσκος, ένα μικρό χαριτωμένο αρχονταρίκι με μετσοβίτικα υφαντά, καθώς και ένα ακόμη ασκητικό κελάκι. Στο έκτο ένα κελί (σοφίτα), ο εξώστης και η στέρνα.